11B. Uygulamalı Bölüm: HSU-öğretmenleri kendi ders planları hakkında bilgi veriyor; Örnekler

1. İki ADE Öğretmeninin Ders Planlamalarıyla İlgili Söyledikleri

Dragana Dimitrijević

Dragana Dimitrijević Belgrad/Sırbistanlıdır ve 1999’dan beri Zürih kantonunda Sırpça ADE öğretmeni olarak çalışmaktadır.

Dönem planı için tablo şeklinde aldığım notlar:

• her kademe için ana hedefler

---

• aya ve haftaya göre konular ve planlanan üniteler (her kademe için)

---

• uygulanması istenen ders metotları, sosyal biçimler ve araçlar.
  Bunu yaparken planlamamın bayram ve tatillerimizi ve de kültürümüzün diğer önemli unsurlarını içermesine dikkat ediyorum.

Aylık ya da Dönem planlaması için yukarıdaki düşünceleri belli bir konuya göre somutlaştırıyorum (mümkünse üçü için ya da en azından iki kademe için hedef, içerik ve zorluk derecesinin kademelerle uyumlu ortak konu seçimi). Hedef ve içeriklerde Sırpça ders planı ve Zürih’in (İsviçre’nin tüm Almanca konuşulan bölgesinde uygulanmakta olan) Ana Dil ve Kültürde Eğitim Çerçeve Ders Planınca hareket ediyorum. Özellikle öğrencilerimin gerçekte var olan önbilgi, koşul ve ilgilerinden yola çıkmaya çalışıyorum. Dersim, hedef odaklı spiral prensibine dayalıdır: Alt kademenin içerik ve hedefleri orta ve üst kademede tekrar ele alınır, ancak genişletilip zorluk derecesi yükseltilerek düzenlenir.

Hedeflere ulaşılıp ulaşılmadığını öğrenmeyi takip ederek (gözlem, görüşme, yardımlarla) ve kısmen de sözlü ve yazılı kontrollerle değerlendiriyorum. Bu kontroller, sınav özelliği taşımamalı ve strese neden olmamalıdır.

Sırbistan ders materyalleri başta ADE öğrencilerime uygun hale getirmek zorundayım, örneğin Kiril Alfabesini Latin Alfabesiyle değiştirerek, yönergeleri basitleştirerek ve metinleri buradaki çocukların sözcük dağarcığına uygun hale getirerek. Öğrenciler ancak bu düzenleme ve kolaylaştırmadan sonra bu malzemeyle etkin şekilde çalışabilmektedir.

Nadia El Tigani Mahmoud

Nadia El Tigani Mahmoud Sudanlı, 1992’den beri Londra’da yaşamakta ve örgün ve hazırlık/uyum sınıflarında Arapça ADE öğretmeni olarak çalışmaktadır.

Dersin planlanması, öğrencilerin neyi öğrenmeleri, öğrenme sürçlerini nasıl düzlemem ve takip etmem ve öğrenme başarısını nasıl ölçmem gerektiğini belirlememde yardımcı oluyor.

Ünitelerimi genelde 2–3 hafta öncesinden planlıyorum. Ders planını baz alıyorum. Planlamam şu alanları kapsamaktadır: Hedefler, dil yeterliği, dil durumları (sözcük dağarcığı vs.), diğer etkinlikler. Planlamalarımın farklı öğrenme tiplerine (işitsel, görsel, kinestetik) uygun olmasına dikkat ediyorum ki tüm öğrencileri çalışmalarında destekleyebileyim.

Planlamama, öğrenme değerlendirme çeşitlerini düşünmek de dahil. Sadece bu şekilde öğrenmenin gerçekleşip gerçekleşmediğini anlayabiliyor ve hangi öğrenci veya tüm sınıfla nerede bir şeyi pekiştirmem gerektiğini görebiliyorum.

---

2. İsviçre’de Üç ADE Öğretmeninin Daha genç Meslektaşlarına Tavsiye Edebilecekleri

(Bkz. Bölüm 1 B.5 Valeria Bovina’nın önerileri)

Sakine Koç (Zürih’te Türkçe ADE)

Öğrencilerin, kültür ve diller çekişmesi yaşamaması için İsviçre okullarının öğretmenleriyle görüşmeleri tavsiye edilir. Burada odak, dil dersi üzerinde olmalıdır. Birinci sınıflar için iki dilde aynı konu alanlarını – örneğin aynı harfleri ya da aynı hikayeleri vs. – ele almak önemlidir.

Dragana Dimitrijević (Zürih’te Sırpça ADE)

Daha genç meslektaşlara ulusal ders planlarının içerik ve hedeflerini baştan itibaren göç ülkenin ders planlarıyla (İsviçre’de Ana Dil ve Kültürde Ders Çerçeve Planı) bağdaştırmalarını kesinlikle tavsiye ederim. Dilin desteklenmesi, (öğrencilerin çoğu zaman köken dillerinden daha iyi bildikleri) göç ülkenin dili, kültürü ve verileriyle bağlantı kurulması da önemlidir. Öğrenciler böylelikle içerikleri daha iyi anlayabilir, ders ise iki kültürlü ve iki dilli yeterliklerinden faydalanır.

Nexhmije Mehmetaj (İsviçre Jura kantonunda Hırvat ADE)

Dersin planlanması ve uygulanmasında önemli olan, öğrencilerin ilk dillerindeki gerçek gelişim durumunu göz önünde bulundurmak.

Dersin hedefleri, her zaman açık ve net ve sınanabilir olmalıdır. Sadece bu şekilde gerçekten bir şeylerin öğrenildiğini değerlendirebilirm.

Zorluk ve sorunların açık ve net bir yapılanma (kolaydan zora doğru) ve saydam bir planlamayla önüne geçilmelidir.

Tüm öğrenciler, zayıf olanlar da dahil, mutlaka dahil edilmeldir. Tümüne motive edici, yapıcı, ve somut bir dönüt verilmelidir.

---

3. Yıllık Planlamanın Ana Şeması

Nexhmije Mehmetaj Kosovo/Kosovalı, 1993’den beri, Hırvatça ADE’yi kurup yönettiği İsviçre’nin Jura kantonunda yaşamaktadır.

Okulun bir yıllık planlanmasının anahatları için önce iki tür ünite ayırt ediyorum:

• a) Yeni bilgilerin edinilmesine yarayan üniteler (%75) ve
• b) öğrenilenin pekiştirilmesi, tekrarı ve uygulanmasına yarayan üniteler (%25).

Aşağıda zaman planına oturttuğum iki uzmanlık alanını ayırt ediyorum:

• a) Kültürel eğitim ve iletişim (kültürler arası bilgiler de dahil): %60 ya da 48 ünite,
• b) dil eğitimini (dilbilgisel yapılar, sözcük dağarcığı vs.): %40 ya da 32 ünite. Dinleme anlama, okuma anlama, konuşma, yazma gibi dilsel çalışma alanları iki büyük alana dahil.

Yıllık Planlamanın Anahatları:

Zaman Planı: 80 Ünite (40 hafta x 2 ünite)	Düzey I (1.–3.Sınıf)	Düzey II (4.–6.Sınıf)	Düzey III (7.–9.Sınıf)
Yeni bilgilerin edinilmesi	64 Ünite (32 x 2)	64 Ünite (32 x 2)	64 Ünite (32 x 2)
Pekiştirme, takrar, uygulama	16 Ünite (8 x 2)	16 Ünite (8 x 2)	16 Ünite (8 x 2)

4. Dönem Planı Örneği

Sırbistan/Pozrevac’lı ve 12 yıldır Stuttgart’ta yaşamakta ve Sırpça ADE için çalışmaktadır.

(Bkz. Örnek Bölüm 9 B.1!)

Ay	Konu	Altkademe (1.–3.Sınıf)	Ortakademe (4.–6.Sınıf)	Üstkademe (7.–9.Sınıf)
Eylül	Memleketten fotoğraflar	Sözel becerilerin sınanması Sözlü alıştırmalar Daire, ev, okul Trafik Türküler Gözlem ve betimleme alıştırmaları Latin ve Kiril alfabesine giriş Mektupların işlenmesi Dusan Kosiç: Eylül (şarkı, şiir, şair) Lj. Rsumoviç-Au, Güzel Okul Dragan Lukiç: Baba nedir?	Raporlar (sözlü ve yazılı): tatilde … deydik Aile hikayesi, göç Memleket eskiden ve bugün İmla ve dilbilgisi: Büyük yazım, durum ekleri Nerede? Nereye? Ne ile? Konuşma/yazı dilinde en sık yapılan hatalar Latin ve Kiril yazısına giriş D. Eriç: Memeleket B. Nusiç: Otobiyografi Ülke haritasında şehirler, nehirler, dağlar, termalleri bulmak//konum- landırmak	Tatil raporları P. Ugrinov: Eski aile evi Tarih, sosyal ve kurumsal açılar İmla: coğrafi kavramlar İsviöre ve Sırbistan’daki hayatın karşılaştırılması Ülke haritasında şehirler, nehirler, dağlar, termalleri bulmak//konumlandırmak Ivo Andriç Büyükanne ve babamız kimdir ve nerede yaşarlardı? Soyağacı, ailede en sevilen kişi
Ekim	Aile Soyu/ Kütüğü	Ses, harf, sözcük, tümce Aile, ziyaret Arkadalar, arkadaşlık Kızlar ve erkekler Aile ve büyük aile Aile fertlerin adları Bukvar’dan metin Alfabenin yaratıcısı, Vuk Stefanoviç Karadziç Atasözleri, kafiyeler, tekerlemeler	Memleket sembolleri Aile- ve akraba ilişkileri Aile fertlerinin adları ailenin kadın ve erkekleri “Çoban Trsiç” metni çalışması Coğrafya, botanik vs.’de “konuşan isimler”	Sırbistan haritasının önünde Soy ağacı Farklılıkların tanınması “Çoban Trsiç” metni çalışması karmaşık tümceler Halk edebiyatı Tekerlemeler vs. Atasözleri, deyimler Destan; epik halk türkülerin sınıflandırılması
Kasım	Sırp Alfabesi ve yaratıcısı	Sözcük dağarcığını geliştirmek Aile, meslekler, mevsimler, günün bölümleri Kiril / Latince harfler Küçültme ekleri Bukvar metinleriyle çalışmak Dil yansımaları: Alman diliyle ortaklıklar ve farklar Sırbistan – başkent, semboller, büyükbüyükanne ve babam nereden geldiler?	Vuk Stefanović Karadžić: Hayatı, eseri Adlar: Kavram ve anlamı, türleri Kendi sözleriyle anlatım ve özet Masal Sırbistan – İsviçre: Topoğrafya karşılaştırma Sırbistan’dan İsviçre’ye yolculuk – tatil planları Tarih öncesi ve antik dönemlerde Balkan	Vuk St.Karadžić – Sırp halkının hayatı ve geleneği Alfabe nasıl oluştu Sırbistan’da okur yazarlık Hıristiyanlığa geçiş, Kiril ve yöntem Ad durum ekleri: Almancayla karşılaştırma Sırpların göçü ve Türk makamlara karşı ayaklanma Obrenociç hanedanı Kurtuluş savaşı ve bağımsızlık Ulusal parklar, çevre
Aralık	Gelenekler – ulusları birleştiren köprüler	Tümce türleri (ifade,soru, emir) Haftanın günleri Aylar Noel, Noel Gecesi, Noel Baba Noel şarkıları	V. Ilić: “Kış-Sabahı” Sözlü ve yazılı anlatım Sıfatlar: Kavram, anlam, sayı, cinsiyet; Almancayla karşılaştırma Sv. Stefan Nemanjica hanedanı İlk Sırp devletinin kurulması St. Karadžić Noel gelenekler, noel şarkılar	İlk Sıp isyanı Milan Đ. Milićević Karađorđe (portre) Aziz, inanç, gelenekler, dini tören/ayinler Sırbistan ve İsviçre’de yaşam ve görenekler Hıristiyan bayramları: Noel Gecesi
Ocak	“Sokaksız yolda gitmek ve arkanda bir sokak doğar” Kutsal Sava	Sözlü yeterliklerin geliştirilmesi örn. resimlerle St. Sava’nın karakteri ve çalışması St. Sav’ya övgü	Noel tatilinin sözlü ve yazılı anlatımı “Hiçbir yerde gökyüzü benim memleketimde olduğu kadar güzel değildir”, D. Maksimoviç 12.–14. Y.y. Nemanjic hanedanı Manastırlar – kültür merkezleri St. Java karakteri ve çalışması “Sveti Sava” halk türküsü	Adlar: Kavram ve sistem (cinsiyet, sayı, a durum değişimleri) Rastko Nemanjiç Edebiyatta St. Sava Sırp manastırları ve aziz/kutsal yerler

5. Türkiye ile ilgili Konu Planı Örneği (yaklaşık olarak 4 hafta)

Sakine Koç Türkiye’den gelmekte, beş yıldır Zürih’te yaşamakta ve ADE öğretmeni olarak çalışmaktadır.

(Bkz. örnek 9 B.4 !)

Düzey	Konuşma	Okuma Anlama	Dinleme Anlama	Yazma
Alt Kademe	Konuşma önerileri: Geldiğiniz şehirden bahsedin! Türkiye’de başka neler gördüğünüzü anlatın ve haritada gösterin! Türkiye’den fotoğraf / ülkeye özgü hediyelerin tasvir edilmesi. Çocukları konuşmaya davet etmek. Hataları en sonda düzelt- mek. Köken ülkeyle ilişki/ bağlantı kurmak. /td>	Türkiye’yle ilgili basit metinler okumak. İçeriğin anlaşılmasının ön- celiği var; okurken düzgün ve doğru okumaya dikkat etmek.	Türkiye’nin bağımsızlık tarihini açıklamak. İstiklal marşı ve ulusal bayrak bilgilerini toplamak ve özetlemek.	Türkiye’de gezilen şehirler hakkında yazılı raporlar. Ağırlık: Bölümler ve imla.
Orta Kademe	Belli bölgelerin karakte- ristik özellikleri (yemek, dağlık bölge, yapılar vs.) Farklı yerlerde neler yaşadınız? İsviçre’yle ortak yönlerini belgelemek, İsviçre’yle bağlantı kurmak.	Türkiye’yle ilgili metinler okumak, ilgili soruları cevaplamak. Türkiye’deki günlük hayat- la ilgili metinler okumak, İsviçre’yle karşılaştırma. Doğru telaffuz!	Türk gölge oyununu (Karagöz tiyatrosu) izlemek; ana figürleri ve geleneğini açıklamak.	Başlanmış bir hikayeyi tamamlamak. Fiilleri doğru çekimleye- bilmek.
Üst Kademe	GeTürkiye’nin dağları, vadi- leri, ırmakları, ovaları, de- nizlerin sistemi; İsviçre’yle karşılaştırma. Sebeplendirmler, soru söcüklerin kullanımı.	Türkiye’yle ilgili metinler okumak. Üst seviyede dil, oldukça ayrıntılı. Okunan tekrar anlattırılır (olaylar, kişiler, zaman). Konusunu ve anafikri bulmak.	Şiir dinletmek (örn. “İstanbul’u dinliyorum”). Anafikri, olayı, zamanı bulmak. Şair ve önemi hakkınmda bilgi.	Sunum hazırlama ve sun- ma. Deyimler ve atasözleri kullanmak, yan tümcleri kurmak.

6. Ünite Planı Örneği 1.–6. Sınıf

Nexhat Maloku (Kosovo/Kosova) Gjilan’lı, 1991’den beri Zürih’te yaşamakta ve 1992’den beri Hırvatça ADE için çalışmaktadır.

(Bkz. örnekler 4 B.2 (1.-9. sınıf), 8 B.3 vs.!)

Süre	Alt Kademe, 1. Sınıf	Alt Kademe, 2./3. Sınıf	Alt Kademe, 4.–6. Sınıf
5‘	Üç grupla başlama, selamlama; 2./3. Sınıf ve 4.–6.Sınıf guplarına yönergeleri açıklama
8‘	1. Sınıf: ‘J’ harfine giriş. Ses olarak tanı- ma, yazıbirimi, ‘J,j’.	2./.Sınıf: “Ben ve diğerleri” konusu. İkili röportaj: Öğrenicler ikişerli olarak ailelerini anlatır.	Fiiller konusu, geçmiş zaman. 20 cümleli çalışma kağıdı. Yönerge: Fiillerin altını çizmek, kullanılan geçmiş zaman türünü belirlemek.
8‘	Çalışma kağıdında J,j ile ilgili dört alıştır- ma üzerinde bireysel çalışma
10‘	Çalışma kağıdının kontrol edilmesi. J-sözcüklerinin sesletilmesi. Java, jata gibi J-sözcüklerinin ayrıştırılması. Yardımcı fiil ‘jam’. Yeni çalışma kağıdının açıklanması.
5‘		Röportaj yapılan çocuğun ailesiyle ilgili sunum. “Ne familijen e Albanes” metni- nin bireysel ol. okunması, anlaşılmayanla- rı işaretlemek.
8‘			Çalışma kağıdı kontrolü. Arnavutça geçmiş zaman türlerinin kullanımını Almancayla kıyaslama.
3‘	Yeni çalışma kağıdının komtrolü.		“Gjuha shquipe 3” metninin çalışılması (fiillerin üzerini boyama)
7‘		“Familja e Albanes” metnin sorunlarının çözülmesi. Hikayenin bölüm bölüm okun- ması; okuma anlamaya yönelik sorular. Yönerge: Kendi ailesini çizmek.
15‘	Ara
10‘	Öğrenciler basit bir metin okurlar. Anla- mada sorun olduğunda yardımcı olurum.	Çalışmaya devam (bak. yuk.)	“Princi i lumtur” metninin bireysel metni- nin bireysel ol. okunması;herkes okumak üzere bir bölümünü hazırlar.
20‘	Yönerge, metni (bak. yuk.) bilinen çalışma şekillerine (ikili- ve tek çalışma) yönelik dikte çalışmak	Ders materyaline uygun yönergeler ve ayrı bir çalışma kağıdıyla çalışma	Öğrencileri daire içinde oturur ve kendi hazırladığı bölümü anlatır. Öğretmen dinler ve gerektiğinde açıklamalarıyla müdahale eder.
3‘	Yuk yönergenin kontrolü. Ödev: Metnin sözcüklerinin dikte çalışması.		“Princi i lumtur” metin yazarının okun- ması. Okuma anlama için ikili röportaj.
5‘		Metnin tartışılması, Kosova – İsviçre aile yaşantısının kıyaslanması ışığında. Ödev: Göç sebepleri anketi.
3‘			Soruların görüşülmesi. Ödev: Ders kitabı soruları cevaplama.
5‘	Son soruların açıklanması, vedalaşma

Gri: Öğretmenin katıldığı aktiviteler.