1. Birkaç Dilde ve Dille Büyümek ve Diller Arasında Yetişmek: ADE Öğrencileri Anlatıyor
Nuhat Almanya’da yaşamakta
Adım Nuhat. 12 yaşındayım ve Almanya’da doğdum. Ailemle birlikte Münster’de Hiltrupp semtinde yaşıyorum. Boş zamanımda futbol oynamayı seviyor ve de bir futbol derneğinin faal üyesiyim. Arkadaşlarımla buluştuğumda Kürtçe müzik dinliyor ve playstation oynuyorum. Arkadaşlarım çoğunlukla Kürt bölgesinden ve Almanya’dan. Rus ve Polanyalı arkadaşlarım da var. Üç kardeşin ortancasıyım. Annem ve babam 1985’den beri burada yaşıyor. Büyük annem ve babamda bizimle yaşadığından çok nesilli bir evde yaşıyoruz. Büyükanne ve babam Almanca bilmiyorlar. Benimse Kürtçem iyi değil. Bu iletişim zorlukları sebebiyle benim için anadil eğitim dersleri çok önemli. Çünkü evde Kürtçe konuşuyoruz. Büyük kardeşlerim çok da iyi biliyorlar, ama ben maalesef iyi bilmiyorum. Kürt ve Alman diliyle büyüdüm. Kürt arkadaşlarımla hem Kürtçe, hem Almanca konuşuyorum. Ama Kürt olmayan arkadaşlarla Almanca sohbet ediyoruz. Onun dışında çevremde Rus, Polonya, İngiliz, Arap ve İtalyan diliyle karşılaşıyorum.
Marlene İsviçre’de yaşamakta
Adım Marlene Pinto. 13 yaşındayım ve şu an Frauenfeld’de 7. Sınıfa gidiyorum. İsviçre’de doğdum ve yaşıyorum. Evde sadece Portekizce değil, İsviçre Almancası da konuşuyorum. İsviçre Almancasını özellikle kız kardeşim ve boş zamanımda arkadaşlarımla konuşuyorum. 7 yaşından beri haftada bir Portekiz okuluna gidiyorum. Tek boş öğleden sonrasında da olsa, her seferinde çok seviniyorum, çünkü bir dil daha öğreniyorum. Bu dil bana akrabalarımla konuşabilmeyi, örneğin Portekiz ve Brezilya gibi ülkelerde kendimi ifade edebilme olanağı sağlıyor. Okulda sadece Standart Almanca değil, aynı zamanda İngilizce ve Fransızca da öğrenip konuşuyorum. İki dilliliğimin bir avantajı, bu yabancı dillerle çok benzer olduğu için Portekizce’den çok kelimyie aklımda tutabilmemdir. Dillerin benim hayatımdaki önemi büyük, o yüzden İngilizce en sevdiğim dersler arasında yerine alıyor.
Vanessa İsveç’te yaşamakta
Adım Vanessa, 14 yaşındayım ve 7. Sınıftayım. Arnavut bir anne ve babanın kızı olarak İsveç’te doğup büyüdüm. Okulda İsveçce ve ingilizce’nin dışında bir de İspanyolca öğreniyorum. En sevdiğim dil Arnavutça. Bu dili, sadece evde değil, okulda Arnavutça dersinde de öğrenip konuşuyorum. Okulumuzun şartları süper: Tüm öğrencilerin internet bağlantılı dizüstü bilgsayarları var. Bilgisayar dersimizde kullandığımız temel “aletimiz”. Arnavutça dersinde de, örneğin Arnavutça web sitelerinden materyal bulmak için kullanıyoruz. Bu şekilde birçok şeyi öğrenmek ve köken ülkem ve Kosova’daki akrabalarımla yakınlaşmak mümkün olmuştur.
Arbër ve Nora Viyana’da yaşamakta
Arnavutça ADE dersinde Arbër ve Nora’ya bir çocuğun siluetinin olduğu bir çalışma kağıdı ile aşağıdaki yönergeler verilmiştir: “Düşün ki bu kağıttaki çocuk sensin. Sen hangi dilleri konuşuyor veya çevrende hangilerini duyuyorsun, bir düşün. Senin için hangi dil, bu silüetlerin neresinde yer alırdu? Farklı renklerle çiz ve hangi rengin hangi dile ait olduğunu yanına yaz.”
Abir İngiltere’de yaşamakta
(Öğretmen Ola Koubayssi’nin raporu, Londra)
Abi, Fransız bir anne ve Sudanlı bir babanın kızı olarak Londra’da doğmuştur. Akıcı bir Fransızca ve İngilizce konuşuyor. Arapça ADE’ye babasının dili – Arapçayı – öğrenmek için gelmiş.
Fransızca hikaye okuyup yazmak Abir’in hobilerinden biridir. Ona Arapça’ya çevirebileceğim Fransızca hikayeler getirmeyi teklif ettim. Bu fikir onu çok motive etti. Çok yoğun çalıştık ve şimdi sınıfındaki diğer öğrencilerin çoğundan daha iyi Arapça konuşup yazıyor. Yaz tatilinde Sudan’a gidecek ve büyükanne ve babasıyla Arapça sohbet edebilecek!
2. Acı Bir Tecrübe: Ana Dille Bağlantıyı Kaybetmek
Arnavut kökenli Agnesa İsviçre’de yaşamakta
Adım Agnesa, 16 yaşındayım ve İsviçre’de doğdum. Ana dilim Arnavutça. Meslek okuluna gidiyorum. En büyük dileğim, tatilde memleketime gitmek ve Arnavutça’ya hakim olmak. Ne yazık ki bu böyle değil. Orada insanlarla iletişim kurmakta zorlanıyorum, ister alış veriş merkezinde olsun, isterse sokakta olsun. Aynı şekilde tanıdıklarla SMS ya da facebook yoluyla mesajlaşmakta da zorlanıyorum. Çoğu zaman bir kelimeyi Almanca’dan nasıl çevireceğimi veya nasıl cümle kuracağımı düşünmek zorunda kalıyorum. Kendi ana dilime hakim olmadığım için utanıyorum.
Uzun zamandır burada Buchs’de yaşıyorum; ne yazık ki burada hiç Arnavutça ADE olmadı. Su anki durumumun ana sebebidir. Arnavutça ADE olsaydı eğer, zevk ve gururla devam etmiştim. – Bana göre her çocuğun, anadilini öğrenmek hakkıdır, çünkü bu iyi bir şey ve toplumun buna ihtiyacı var. Kendi anadilini mesleki açıdan da kullanabilmek gerektiğini çok gördüm, hangi genç memleketlisinin dükkanında çalışmak ve dilini kullanmak istemez. Ama bu dili yeterince bilmiyorsanız eğer, bu olanağı sahip değilsiniz.
3. Kapsamlı Ders Desteği Odağında Somut Panlama Örnekleri
Samia Hamdan-El Ghadban: Yüksek Arapça ADE blok dersinde dil çalışması için temel plan, alt kademe/başlangıç düzeyi
Samia Hamdan-El Ghadban Libanon kökenli ve Cenevre’de Arapça ADE için çalışmaktadır.
- 15 dak. sohbet/sınıfça konuşma; konu öğretmen veya öğrenciler tarafından seçilir. Hedef: Doğal ortamda serbest ifade becerisini geliştirmektir. Öğrenciler aynı zamanda, konuşma Arapça’sının farklı bölgesel ve şiivesel biçimlerini görürler.
- 15 dak. öğrenilen yazı birimleri (harfler) ve kelimelerin tekrarı. Ayda bir kez dikte. Hedef: Arapça yazısı ve Standart Arapça sözcük dağarcığının edinilmesidir.
- 35 dak. yeni konu. Farklı yöntemlerle yeni bir yazı birimine giriş. Yeni harfin farklı sesletimleriyle ve içinde bulunduğu kelimelerin okunması. Hedefler, 2’deki gibi.
- 15 dak. teneffüs
- 25 dak. ders kitabı metninin görüşülmesi. Hedef: Standart Arapça’da sözlü yeterliğin çalışılması.
- 10 dak. bireysel çalışma (bir şeyleri doldurmak, boyamak vs.). Öğretmenin bireysel danışmanlığında. Sonunda her çocuk sınıfa neler yaptığını gösterir.
- 10 dak. bitiş: Şarkı (doğru vurguya işaret ederek) ya da hikaye okuma.
Etleva Mançe: Blok ders kapsamında “Yemek ve İçmek/Sağlıklı Beslenme” konusuyla ilgili sözcük dağarcığı ve dil çalışmaları; 1.–10. sınıf (3 düzey grubu)
Etleva Mançe Arnavutluk kökenlidir; 22 yıldır Köln’de yaşayıp 5 yıldır Arnavutça ADE için çalışmaktadır.
Dersin konusu: Yemek ve içmek; deneyimleme alanı: Sağlıklı beslenme Hedefler: Dilsel: Konu dağarcığının çalışılması ve pekiştirilmesi (meyve ve sebze adları); uygulama; ilk dil ve ikinci dille bağdaştırılması. İçerik.: Sağlıklı beslenme ve köken ülkeden gelen ürünlere karşı bilincin geliştirilmesi. Sosyal: grup çalışmalarında iş birliği ve soyal yeterliğin geliştirilmesi.
Planlama Şeması:
| Evre/Süre | Ders Akışı Planı | Araç, Materyal | Yöntembilimsel- Didaktik Yorum |
| 10 dak. Giriş Geçiş |
Öğretmen öğrencileri selamlar. Tüm öğrenciler önde daire içinde oturur. Bir küçük meyve sebze sepetiyle konuya giriş. Hepsini Almanca ve Arnavutça adlandırılır. Öğretmen küçük (Almanca ve Arnavutça) meyve ve sebze resim ve adlarıyla) kartları masaya karışık olarak koyar. Öğrenciler resim ve isim katlarını düzenler. |
Meyve ve sebze kartlarıyla dolu küçük sepet | İletişim kurmak/ilgi uyandırmak Önbilgi Sözcük dağarcığını harekete geçirmek İlk- ve ikinci dillle bağlantı kurmak |
|
15 dak. Çalışma 1 5 dak. Pekiştirme 1 |
Her öğrenci bir sebze ya da meyve alır ve ilgili kartı (Arnavutça ve Almanca) arar. İsim kartları daire içine konur: Sol Arnavutça, sağ Almanca. Kesişme alanına “Banane = muz” gibi her iki dilde örtüşen kelimeler gelir. Tek tek nesnelerin şiivesel çeşitleri de (örn. patates) tartışılır. Sonunda büyük grupta sonuçlara tekrar bakılır ve tartışılır. |
Kart ve Küçük Sepetler Meyve ve Sebze 2 kısmen kesişen daire, yerde | Dokunma ve gözlem ile bilinçlendirme Kavramları anlamak ve pekiştirmekİki dilin fark ve ortaklık- larını tanımak |
| 20 dak. Çalışma 2 | Üç farklı yaş grubuna ayrılır.
|
Sın. 1–4 ÇK Sın. 5–7 ÇK Sın. 8–10 ÇK |
İkili çalışma, karşılıklı kontrol Okuma ve yazma bece- risinin kontrol edilmesi. İkili geri bildirim. Grup çalışması, sosyal yeterliklerin geliştirilmesi. Ekip çalışma yeterliğinin geliştirilmesi |
| 5 dak | Teneffüs | ||
| 10 dak. Tekrar ve Pekiştirme 2 |
Öğrenciler sonuçları düzey grubunda kıyaslar. Sonuçları büyük gruba tanıtır ve tartışır/yorumlarlar. |
ÇK |
Fikir alış verişi Kontrol |
| 20 dak. Çalışma 3 |
Sınıf içi farklı yaklaşım: Hızlı öğrenenlere ek çalışma kağıdı verilir. |
Oyunlar ÇK Hafıza –haritası Küçük afişler (A3) |
Ekip çalışması ve sosyal beceriyi geliştirmek Tartışma becerisini eğitmek Öğrenileni oyunla pekiştirme |
| 5 dak. Pekiştirme 3 | Büyük grup önünde bir önceki evrenin sonuçlarını küçük afişlerle tanıtımı ve tartışılması | ÇK Küçük afişler (A3) |
Pekiştirme; özgüvenin geliştirilmesi; motivasyon |
| 5 dak. Dönüt | Öğrenciler görüş birliğine varmaya çalışır. Öğrenciler öğrendiklerine ilişkin özdeğerlendirme verirler. Öğrenciler “Çfare te pelqen?” (neyi seversin?) çalışma kağıdıyla birbirine ve – ödev olarak – aile fertlerine de sorarlar. | ÇK Gülen yüz kartları (neşeli, orta, üzgün) |
Öğrenciler yeni edinilen becerileri yansıtırlar. |
4. Rabie Perić Jašar: İki Dilli Derste Olumlu Tecrübeler
Rabie Perić Jašar Makedonya kökenli; 24 yıldır Viyena’da yaşamakta ve Roman ADE için ve özel eğitim merkezinde çalışmaktadır.
Roman ADE derslerimin yanı sıra, yeni taşınan Roman çocuklarına danışmanlık yapmaktayım. Özellikle köken ülkenin dilini (örneğin Makedonca) kullandıklarından ilk dilleri olan Roman dilinde çoğu zaman çok zayıflar. Benim prensibim, bu çocukların Almanca’yı ilk dillerine paralel olarak öğrenmeleridir (örneğin sayı ve renklere eşzamanlı giriş yapılması, Almanca ve Roman dilinde şarkı ve küçük tiyatro oyunları). Çocukların Almanca ve Roman dilinde, paralel dersler sayesinde ana dillerini çok daha iyi öğrendiklerini tecrübe ettim.