14.1
Konu Seçimi
Sunum yapacağın konuyu kendin seçiyorsan şunları iyi düşün:
- Hangi konu veya konunun hangi yönü ilgini çekiyor?
- Bir konu hakkında önceden bilgi sahibi olduğun noktalar veya alt başlıklar var mı? Varsa, bunların üstüne yeni bilgi eklemek daha kolay olur.
- Seçeceğin konuyla ilgili sana yardımcı olacak kişiler tanıyorsun musun? Konuyla ilgili bildiğin kitaplar veya bilgi edinebileceğin başka kaynaklar var mı?
Bu soruları düşün ve aklına gelenleri not et. Sorunların cevapları kafanda netleştiğinde konu seçimini yap.
14.2
Sunum Hazırlıklarını Planlamak: Kendine Bir Çalışma Planı Hazırla
Büyük bir çalışmayı (örneğin bir sunumu) iyi planlamak ve küçük adımlara bölmek önemlidir. Hazırlık yapmaya erken başla ve kendine yeterince vakit ayır.
Kendine 2–3 haftalık bir çalışma planı hazırla; aşağıdaki aşamaları dikkate al:
a) Konsepti (ana başlıkları) ve alt başlıkları belirle (1–2 gün)
b) Bilgi arama, araştırma (3–5 gün)
c) Sunumu yazarak hazırla (taslak) (2–4 gün)
d) Sunumu gözden geçir (2–3 gün)
e) Deneme sunumları yap (sözlü) (2 gün)
Bu çalışma planını büyük bir kâğıda yaz.
Her gün, o gün gerçekten yaptıklarını not et.
14.3
Konsept: Ana Başlıkları ve Alt Başlıkları Belirleme
Seçtiğin konunun hangi yönlerini (alt başlıklarını) ele almak istediğini düşün ve aklına gelenleri not et. Sunumun giriş, gelişme ve sonuç bölümlerini nasıl ele almak istediğini düşün. Birkaç öneri:
- Sunuma başlarken konu başlığını söyle ve konu hakkında genel bilgiler ver (giriş).
- Sunumun orta bölümünde (gelişme) konunun alt başlıklarını ele alabilirsin. Artık konuyla ilgili ayrıntılı bilgi verebilirsin. Hangi alt başlığı hangi sıraya göre anlatacağına karar ver.
- Sunumun sonunda (sonuç) kısa bir özet yap veya konuyla ilgili kendi görüşlerini ve düşündüklerini özetle.
Sunum konseptini (ana başlığı ile alt başlıkları) büyük bir kâğıda yaz. Sunumun farklı bölümlerini hazırlarken aklına gelenleri not et.
14.4
Bilgi Araştırmak: Konuyla İlgili Bilinmesi Gerekenleri Bir Araya Getir
Seçtiğin konu ve alt başlıklarıyla ilgili bilgileri araştırmak için kendine birkaç gün ayır. Sunum sırasında göstermek istediğin resimler, görseller, bir söyleşiden kestiğin bir bölüm veya elinde tuttuğun bir nesne olabilir. Bunlarla sunumun daha fazla ilgi çekecektir. Derlediğin bilgiler hakkında kısa notlar tut. Bunun için farklı renkte kalemler kullanabilirsin.
14.5
Sunum Taslağını Hazırlamak
Yapacağın sunumun ilk taslağını yaz. Sunum için kaç dakikalık süren var? Ona dikkat et. Sunum sırasında göstermek istediklerini not et (görseller, nesneler, bilgisayarda göstermek istediğin bir şey olabilir). Dinleyicilerini sunuma dâhil etmek ister misin? Onlara bir soru sorabilirsin, örneğin. Böyle bir şey yapmak istersen, bunu hangi aşamada yapacağını not et.
Sonunda hazırladığın yazıyı yüksek sesle oku ve saatine bak. Sunum için verilen süreye uyuyor musun?
14.6
Taslağı Gözden Geçirmek
Sunumunu yüksek sesle bir kişiye oku. Seni dinleyen kişi, sunumda iyi olan yerleri, tam anlaşılamayan ya da biraz sıkıcı olan noktaları sana söylesin.
Sunum taslağını bölüm bölüm gözden geçir. Sunumun son halini düzgün el yazısıyla yaz.
Özellikle şu noktalara dikkat et:
- Dinleyicilerin ilgisini çekecek bir başlangıcın var mı? Sunuma soru sorarak başlayabilir, başından geçen bir olayı kısaca anlatabilir veya bir resim göstererek başlayabilirsin.
- Sunumdaki bölümlerin net olmasına dikkat et. Dinleyicilerine hangi başlıklar ve alt başlıklar hakkında konuşacağını söyleyebilirsin; sunum sırasında yeni bir bölüme veya başlığa geçerken bunu belirt.
- Basit ve rahat anlaşılır bir dille konuşmaya çalış. Sunum sırasında zor veya az bilinen kelimeleri kullandığında anlamlarını kısaca açıkla.
- Sunumunu canlı ve ilgi çekici hale getirmek için resim, görsel, slayt, afiş, bilgisayar, ses kaydı, you-tube’dan bir video veya başka mecralardan bulduğun materyalleri kullanabilirsin.
- Sunumun sonu da dinleyicilerin ilgisini çeksin. Örnek: Sunumun sonunda dinleyicilere bir soru sorabilirsin veya en önemli noktaları tekrar özetleyebilirsin.
- Seçtiğin konuya göre, sunumda anlattığın bilgileri hangi kaynaklardan bulduğunu söylemen gerekebilir.
Şu noktaları da göz önünde bulundur:
- Sunum sonrası tartışma için birkaç soru hazırlamak ister misin?
- Yaptığın sunumla ilgili sınıf arkadaşlarına sorular sormak veya bir test kâğıdı hazırlamak ister misin?
- Arkadaşların için en önemli bilgileri özetlediğin bir sayfa hazırlamak ister misin?
14.7
Deneme Sunumları Yapmak
Sunumu sanki sınıfta yapıyormuşsun gibi birkaç kez yüksek sesle kendi kendine yap (bunun için tüm görselleri, materyalleri vs. kullan). Sunumu kâğıttan okuyarak değil, serbest konuşarak veya anlatarak yaparsan daha etkileyici olur.
Seni izleyen ve sonra sana geri bildirim veren bir kişi olursa iyi olur: Çok hızlı konuştuğunda veya kimsenin duyamayacağı kadar sessiz konuştuğunda veya başka bir şey dikkatini çektiğinde bunu sana söyleyebilir.
Deneme sunumlarını şöyle yapabilirsin:
- Başta sayfaya bakarak yazdıklarını oku. Arada kafanı kaldırarak dinleyicilere bakmaya çalış.
- Sunum içindeki önemli yerleri işaretle ve artık sadece arada kâğıdına bakarak konuşmaya çalış. Daha çok seni dinleyen arkadaşlarına bak, istersen biraz hareket edebilirsin.
- Son aşamada sunumunu tamamen serbest konuşarak yapmaya çalış. Herhangi bir noktayı unutmamak veya atlamamak için, istersen, konu başlıkları, alt başlıkları veya anahtar kelimeleri küçük kâğıtların veya fişlerin üzerine yazabilirsin.
Şu noktalara dikkat et:
- Çok hızlı veya çok sessiz konuşma.
- Tek düze bir ses tonu ile konuşma; arada ses tonunu veya konuşma hızını değiştirebilirsin.
- Ara vermeden, nefes almadan sunumunu hızlı hızlı bitirmeye çalışma.
- Sınıfın önünde hareketsiz ve kaskatı kesilmiş gibi durma.
- Arkadaşlarına bakmadan, kafanı kaldırmadan elindeki kâğıtlara yapışıp kalma.
Deneme sunumunu yaparken bir arkadaşından veya yetişkinden seni izlemesini rica edebilirsin: sunumdan sonra sana, neleri iyi yaptığını ve hangi noktalarda kendini geliştirebileceğini söyleyebilir.
Son olarak küçük bir ipucu:
Okulda sunumunu yapmadan önce şunları kontrol et:
- Her şeyi yanına aldın mı?
- Teknik cihazlar çalışıyor mu? (özellikle bilgisayar, projektör vb. kullanacaksan).