Shënim paraprak:
Në shumë gjuhë dialektet/të folmet dialektore kanë prestigj të ulët/negativ në krahasim me variantin standard, krahaso kap. 2-4 në hyrje. Në anën tjetër, disa nxënës/-e kanë një antipati ndaj gjuhës standarde të cilën ata e shohin si ‚shumë të vështirë‘ dhe ‚të huaj‘. Ky diskutim në klasë ka të bëjë me ndërtimin e një qëndrimi të barabartë dhe pozitiv ndaj të dy varieteteve. Vlerësimet dhe paragjykimet e tilla si «gjuha standarde = gjuhë ‚e pastër‘» ose «gjuha standarde = gjuhë me gramatikë; dialekti = pa gramatikë »(por gjithashtu:«gjuha standarde = shumë e vështirë dhe e padobishme») duhet të konsiderohen si të gabuara dhe të padrejta.
Shënim: Sekuenca përfaqëson një thellim të 4.1, krahaso gjithashtu 1.1–1.3.
Çështje metodike:
Në vend që nxënësit të hyjnë drejtpërdrejt në diskutim me pyetjet e mëposhtme, ata së pari duhet të mendojnë vetëm ose në grupe dyshe dhe mendimet e tyre t‘i shënojnë me fjalë përmbledhëse. Kjo sekuencë gjithashtu mund të organizohet si diskutim për/kundër midis të dy grupeve të nxënësve.
Rrjedha:
- Mësuesi/-ja njofton: «Ne jemi konfrontuar disa herë me temën dialektet/të folmet dialektore dhe gjuha standarde. Ne gjithashtu kemi shprehur mendimet për përfitimet dhe vështirësitë që lidhen me të dy format. Sot duam të diskutojmë pyetjet e mëposhtme»(të shënohen në tabelë):
- Variantet ‚dialekt/e folme dialektore‘ dhe ‚standard‘ nuk janë po aq të popullarizuara tek të gjithë njerëzit. Disa njerëz preferojnë dialektet, disa e vlerësojnë gjuhën standarde në një nivel më të lartë. Mendohuni: Cilat mund të jenë arsyet për këto dy qëndrime?
- Nganjëherë dëgjohet se vetëm gjuha standarde është gjuhë ‚e pastër‘, vetëm ajo ka një gramatikë. Dialektet ose të folmet dialektore do të ishin pra të ‚papastra‘ dhe ‚pa gramatikë‘. Çfarë qëndrimi duhet të mbahet nga deklaratat e tilla? Diskutoni!
- Gjeni shembuj ku natyrisht edhe në dialekte/të folme dialektore kanë një gramatikë – edhe nëse kjo ndryshon pjesërisht nga gramatika e variantit standard!
- Çfarë dini për prestigjin/imazhin e dialekteve dhe të gjuhës standarde në gjuhën e vendit ku jetoni tani, çfarë marrëdhënie kanë njerëzit këtu me këto dy variante?