Okuma çalışması konusundaki ders önerileri, üç gruba ayrılır:


Okuma Becerileri

Ünite 20–23:

Burada olası alıştırma örnekleri sunulmaktadır. Öğretmenler bu alıştırmaları ana dilin özelliklerine ve sınıfın özel ihtiyaçlarına göre uyarlayabilirler. Okuyanların kendilerini tamamen metnin içeriğine yoğunlaştırabilmesi için, harfleri, kelimeleri ve kısa cümleleri okumak büyük ölçüde otomatikleşmiş olmalıdır. Akıcı ve iyi okuma becerisi kazanmış olan öğrenciler için ise, bu tür ödevler üzerinde çalışmak anlamlı değildir. Dolayısıyla bu öğrencilere bu alıştırma süresi içinde kendi seçtikleri metin ve kitapları okuma fırsatı verilmelidir (bkz. yukarıda No.9 “Serbest Okuma Saati”).


Akıcı Okuma, (Fluency)

Ünite 24:

İnsan bir metni belli bir tempoda okuduğunda, çok daha iyi anlar. Deneyimlere göre, okuyan kişi okumayı tekrar ettiğinde hem daha hızlı ve akıcı bir biçimde okuyabilir, hem de içeriği daha iyi anlar. Burada da aynı şey geçerlidir: okuma süreci ne kadar otomatikleşmiş ise, okuyanlar metnin içeriği üzerinde o kadar fazla yoğunlaşabilir ve içeriği daha iyi anlayabilirler.

Akıcı okuma çalışması, sık sık ve kısa süreli olmalıdır, örneğin üç ila dört hafta boyunca her dersin başında 10–15 dakikalık bir çalışma şeklinde. Akıcı okuma ya da fluency alıştırmalarını, spordaki kondisyon çalışmalarına benzetebiliriz ya da bir müzik enstrümanı eğitimindeki parmak çalıştırma alıştırmaları ile karşılaştırabiliriz.


Okuma Stratejileri

Ünite 25–27:

Üçüncü Bölümde öğrencilere çeşitli metinlere bilinçli yaklaşmanın ve okumaya hazırlanmanın yöntemi öğretilir. Bir metni ele alarak üzerinde çalışma yöntemi örnekler aracılığıyla anlatılır, ayrıca öğrencinin kimseden yardım almadan metinleri özetleyebilmesi ve değerlendirebilmesi için çeşitli alıştırmalar önerilir.

Okuma stratejileri, öğretmen tarafından derste anlatılır. Stratejiler tanıtıldıktan sonra öğrencilere çeşitli metinler üzerinde her fırsatta alıştırmalar yaptırılır ve öğrenilenin oturması sağlanır. Derste o gün hangi metin işleniyorsa, alıştırma için o metni ele almak, kolaylık sağlar.

Okuma stratejileri alanı için ayrıca bkz. “Ana Dil Eğitiminde Öğrenme Stratejilerinin ve Tekniklerinin Öğretilmesi” (“Ana Dil Eğitimi için Didaktik Öneriler” serisinde Kitap 5). Burada Bölüm II ve Bölüm III‘de, okuma konusunda yararlı stratejiler önerilmektedir.

20. Harfleri Görür Görmez Tanırım

Süreç: Ana dilde grafemleri (harfler) – özellikle de okul diline yabancı olan harfleri – ilk bakışta tanımak için çeşitli alıştırmalar vardır. Örnekler: Harf toplama (bkz. aşağıda Alıştırma a; görevler istenildiği gibi değiştirilebilir) Harfleri bitiştirme. Bu iş için …

Read more

21. Sözcükleri Daha Hızlı Okuyabiliyorum

Süreç: Ana dilde özellikle sık geçen sözcük imgelerini olabildiğince otomatik olarak tanıma hedefine ulaşmak için çeşitli alıştırmalar yapılabilir. Örnekler: Okumayı zorlaştırıcı “engellere” rağmen okuma (bkz. aşağıdaki Alıştırma a). Sık geçen kısa sözcükleri bir bakışta tanıma (bkz. …

Read more

22. Cümleleri Bütün Olarak Görüyorum

Süreç: Ana dilde özellikle sık geçen cümle öğelerini olabildiğince akıcı biçimde tanımak ve yorumlamak için çeşitli alıştırmalar yapılabilir. Örnekler: Cüce cümleden dev cümleye (bkz. aşağıdaki Alıştırma a; en iyisi bunu da uzun kâğıt şeritlerle yapmalıdır). Cümleleri …

Read more

23. Okuduğumu Anlıyorum

Süreç: Tek cümle ve/veya kısa metin düzeyinde metni anlamak için çeşitli alıştırmalar yapılabilir. Örnekler: Metinlerle resimleri karşılaştırma. Bu amaçla örneğin iki kâğıt dağıtılır; birincisinin üzerinde sekiz cümle ya da kısa metinler vardır (No.1–8), ikinci kâğıtta ise …

Read more

24. Akıcı Okuma Çalışmaları

Süreç: Bir kaç hafta sürecek olan akıcı okuma çalışma başlamadan önce öğretmen, öğrencilere bu çalışmanın hedefi ve aşamaları hakkında bilgi verir. Bunu yaparken, ana dilde okuma çalışmasının örgün eğitimdeki okuma becerisi için de yararlı olduğuna …

Read more

25. Okumaya Başlamadan Önce Uygulanacak Stratejiler

Süreç: Giriş, ön bilgilendirme: Öğretmen, öğrencilere bir metni okumaya başlamadan önce bu metni üç adımda değerlendirme ve tanıma yöntemini somut bir örnek üzerinden açıklar. Bu amaçla metinle ilgili şöyle sorular sorulur: Bu metinden ne bekliyorum; …

Read more

26. Okuma Sırasında Uygulanacak Stratejiler

Süreç: Öğretmen, metindeki zorlukların üstesinden nasıl gelineceğini ve metnin anafikrine nasıl ulaşılacağını bir ya da birkaç örnek ile gösterir. Burada en iyi yöntem, öğretmenin somut adımları bizzat atması ve bunu yaparken de “yüksek sesle düşünmesi” …

Read more

27. Okumadan Sonra Uygulanacak Stratejiler

Süreç: Öğretmen, içerikleri farklı biçimde özetleme yollarını açıklar ve örnek olarak kendisi bir özetleme yapar. Özetleme, farklı metinler kullanılarak yapılmalıdır (2–3 farklı zorluk seviyesinde, 2–3 farklı metin türü: mesela bilgi içeren metin, hikâye). Hemen ardından …

Read more


Table of Contents