Göçmen ailelerde ikinci ve üçüncü nesil çoğu çocuk ve genç için ana dilde (evde öğrendikleri ilk dilde) okuyup yazmak zor, hatta imkânsızdır. Ancak bu becerilerini geliştiremeyen çocuk ve gençler, ana dilde okuryazar olma fırsatını yakalayamazlar. Ana dillerini veya ana dilin yerel ağzını konuşarak öğrenebilirler, ancak o dilin yazı kültürüne erişemeden ilerleyen yıllarda iki kültürlü kimliklerinin çok önemli bir yönünü kaybetme tehlikesi ile karşı karşıya kalırlar. İki dilli ve iki kültürlü kimliğin dengeli ve bütünsel gelişimi açısından iki dilde de (hem ana dilde, hem okul dilinde) okuryazar olmak büyük önem taşımaktadır. İsviçre’deki Ana Dil Eğitimi ve Kültürü Dersi (HSK: Kurse in Heimatlicher Sprache und Kultur), ana dilde okuryazarlık becerisinin geliştirilmesine önemli katkı sağlamaktadır. Özellikle eğitim düzeyi düşük ailelerden gelen çocuk ve gençlerin, ana dilin standart kullanımını öğrenerek okuryazarlık becerilerini geliştirebilecekleri, iki dilin yazı kültürünü kapsayan iki dilliliğe ulaşabilecekleri tek yerin okul olduğu unutulmamalıdır.
Table of Contents
- “Ana Dil Eğitimi İçin Ders Materyalleri“ Serisinin Önsözü
- Giriş
- I. Başlangıç: Motivasyonu Destekleyen Kolay Yazma Oyunları ve Etkinlikleri
- 1. Ön Alıştırma: Bütün Sınıfın Katılımıyla “Devamını-Sen-Anlat“ veya Zincirleme Hikâye Anlatma Etkinlikleri
- 2. Bütün Sınıfın Katılımıyla “Devamını-Sen-Anlat“, Zincirleme veya Kâğıt Katlamalı Hikâye Yazma Etkinlikleri
- 3. İki Nokta Üst Üste, Kılavuz Kelime, Gözde Kelime, Kim-Nerede-Ne Yapıyor/Neler Oluyor Hikâyeleri
- 4. İskelet Yapılar, Gözde Kelime Hikâyeleri, Şablon Hikâyeler
- 5. Hayal Gücüne Dayanan Hikâye Yazma Etkinlikleri
- 6. Kısa, Eğlenceli ve Yaratıcı Yazma Etkinlikleri (bkz. Ünite 22)
- 7. Bilmeceler
- II. Yazma Sürecinin Farklı Aşamaları ile İlgili Teknikler ve Stratejiler
- 8. Fikir Üretme ve Metnin Bölümlerini Planlama
- 9. Metnin Bölümlerini Planlama – Giriş, Gelişme, Sonuç (Bkz. Ünite 16: Metnin Bölümlerine İlişkin Öneriler)
- 10. Metni Başlık, Alt Başlık ve Paragraflara Ayırma
- 11. Metni Gözden Geçirme ve Kendi Kendini Düzeltme Teknikleri
- 12. Okuyucu Odaklı Yazma; Metni Görsellerle Güzel Hale Getirme ve Sunma
- 13. Öğrenci Çalışma Kâğıtlarına (ÇK) İlişkin Ek Bilgiler: ÇK1 ve ÇK2
- III. Yazma Becerisini Geliştiren Teknikler
- 14. Kelime Dağarcığını Geliştiren Teknikler I: Kelime Kümeleri, Benzer Dil Öğelerini Bir Araya Getirme Etkinlikleri
- 15. Kelime Dağarcığını Geliştiren Teknikler II: Boşluk Doldurma, Eş Anlamlı ve Zıt Anlamlı Kelimeler vb. Etkinlikler
- 16. Metnin Bölümlerine ve Yapısına İlişkin Öneriler (Bkz. Ünite 9)
- 1. Makasla Kesilerek Hazırlanan Metinlerle Çalışma
- 2. Resimli Hikâyelerle Çalışma
- 3. Paralel Metin Üretme veya Alternatif Metin Yazma
- 4. Metin Yapısını Analiz Etme
- 5. Hikâyenin Başlangıcına Uygun Son, Sonuna Uygun Başlangıç Bulma; “Sandviç Hikâyeleri”:
- 6. Oyun Kuralları, Yemek Tarifleri, El Becerisi Gerektiren İşler İçin Tarifler Yazılır ve Biriktirilir
- 17. Üslup Geliştirme Teknikleri I: Uygulamalı Üslup Denemeleri
- 18. Üslup Geliştirme Teknikleri II: Ayrıntılı, Açık Seçik ve İlgi Çekici Yazma Becerisi
- 19. Cümle Yapısını (Sentaks) ve Kelime Yapısını (Morfoloji) Geliştirmeye İlişkin Öneriler
- IV. Bağlama Göre Yazma Önerileri
- 20. Ana Dil Eğitimine Uygun Yazma Görevleri
- 1. Bilmeceli Metinler
- 2. Röportajlar, Afişler, Sunumlar
- 3. Çalışma Kâğıtları, Bilgi İçeren Metinler, Bilgi Yarışması vs.
- 4. Söyleşiler, Fiktif (Kurgusal) Söyleşiler
- 5. Dilekçeler, Çağrılar
- 6. Mektuplar, E-Postalar, Kısa Mesajlar (SMS), Sınıfça Yapılan Yazışmalar, Elektronik Günlükler (Blog), Sohbetler (Chat)
- 7. Konu veya Sorun Odaklı Metinler
- 8. Hayal Gücüne Dayanan Metinler, Dilekler ve Vizyonlar
- 9. Karşılaştırmalı Dil Etkinlikleri
- 21. Diğer Derslerle Ortak Yürütülecek Projeler
- 1. Çok Dilli Şiir Koleksiyonları (Elfchen*-Şiirleri vs.)
- 2. Çok Dilli Resimli Hikâye Kitapları veya Macera Kitapları
- 3. Çok Dilli Duvar Gazeteleri veya Öğrenci Gazeteleri
- 4. “Kültürümüz”, “Geldiğimiz Ülke”, “Güzel Tatil Yöreleri”, “Konuştuğumuz Diller” vb. Konularla İlgili Hazırlanan Sergiler veya Proje Haftalarına Yönelik Katkılar
- 5. Çok Dilli Yemek Tarifleri
- 22. Yaratıcı Sanat Projelerinde Dilin Kullanımı
- 20. Ana Dil Eğitimine Uygun Yazma Görevleri
- Kaynakça