1. Mendimet e dy prej mësuesve të MGJP-së rreth planifikimit të tyre mësimor
Dragana Dimitrijević
Dragana Dimitrijević është nga Beogradi, Serbia. Ajo punon që prej vitit 1999 në kantonin e Cyrihut si mësuese e MGJP-së serbe.
Për planin semestral shënoj në formë tabelare:
- Qëllimet e përafërta për secilën shkallë/nivel.
- Temat dhe leksionet e planifikuara rreth tyre për çdo javë ose muaj (për secilën shkallë).
- Metodat mësimore, format sociale dhe mediat
që duhet të përdorenPër këtë kujdesem që planifikimi të përfshijë ditët tona të festave dhe pushimit dhe elemente të tjera të rëndësishme të kulturës sonë
Për planifikimet mujore ose tematikore, i konkretizoj gjetjet e mësipërme në lidhje me një temë të caktuar (mundësisht një temë të përbashkët për tri ose të paktën dy shkallët, me përshtatje të specifikuar të qëllimeve, përmbajtjeve dhe kërkesave sipas shkallëve). Për qëllimet dhe përmbajtjet bazohem tek plani mësimor i MGJP-së serbe dhe tek kuadri i planit mësimor të GJKP-së (gjuhës dhe kulturës së prejardhjes) të Cyrihut (i cili përdoret në të gjithë pjesën gjermane të Zvicrës). Mbi të gjitha mundohem të mbështetem në njohuritë faktike paraprake, kushtet dhe interesat e nxënësve. Procesi im mësimor ndjek principin e përqendruar spiral: përmbajtjet dhe qëllimet e shkallës së ulët përdoren përsëri në shkallën e mesme dhe të lartë, por në formë më të përhapur dhe më të larmi-
shme.
Nëse qëllimet përmbushen apo jo, i vlerësoj në sajë të mënyrave mbështetëse të të nxënit (vrojtimeve, bisedave, ndihmesës në ushtrime) dhe pjesërisht edhe në sajë të kontrolleve me shkrim dhe me gojë të të nxënit. Këto duhet që mundësisht t’i ngjajnë sa më pak karakterit të provimeve dhe të mos shkaktojnë stres.
Materialet mësimore nga Serbia duhet t’i përshtas për nxënësit e mi të MGJP-së, ku p.sh. në fillim të zëvendësoj shkrimin cirilik me atë latin, t’i formuloj detyrat në mënyrë më të thjeshtë, të përshtas tekstin me fjalorin e fëmijëve. Menjëherë pas këtyre përpunimeve dhe lehtësimeve nxënësit mund të fillojnë të punojnë në mënyre efiçente.
Nadia El Tigani Mahmoud
Nadia El Tigani Mahmoud vjen nga Sudani. Ajo jeton në Londër që prej vitit 1992, ku dhe punon si mësuese e MGJP-së arabe në klasa të rregullta dhe në klasa fillore (për fëmijët me gjuhë të huaja nga klasa e 2–6).
Planifikimi mësimor më ndihmon të përcaktoj se çfarë duhet të mësojnë nxënësit, si mund të formoj dhe të udhëheq procesin tim mësimor dhe si mund të zhvilloj suksesin e mësimnxënies.
Normalisht, leksionet e mia i planifikoj 2–3 javë përpara. Për këtë bazohem tek plani mësimor. Planifikimi im ka parasysh rrafshet e mëposhtme: qëllimet, aftësitë gjuhësore, aspektet gjuhësore (fjalori etj), aktivitete të tjera. Gjithashtu kujdesem shumë që planifikimet e mia të përmbajnë lloje të ndryshme të të nxënit (auditive, vizuale dhe kinestetike), në mënyrë që të motivojë nxënësit gjatë procesit të të nxënit.
Po kështu, në planifikimin tim futen gjetjet e formave të vlerësimit të të nxënit. Vetëm kështu mund të siguroj se procesi i të nxënit u krye me sukses dhe vetëm kështu mund të shoh se ku dhe me cilët nxënës ose me një klasë të tërë duhet të thellohem më shumë në diçka të caktuar.
2. Ajo çfarë tre mësues MGJP-je nga Zvicra do t’u këshillonin kolegëve të tyre më të rinj
(krahaso dhe këshillat nga Valeria Bovina në kapitullin 1 B.5)
Sakine Koç (mësuese e MGJP-së turke në Cyrih)
Në mënyrë që nxënësit të mos bien në konflikt kulturor dhe gjuhësor, këshillohet që të krijohet një kontakt me stafin mësimdhënës të sistemit shkollor zviceran. Për këtë është i rëndësishëm fokusimi sidomos në mësimin e gjuhës. Për nxënësit e klasës e parë ka mjaft rëndësi të trajtohen fusha të njëjta materialesh në të dyja gjuhët p.sh. shkronjat ose historitë e njëjta.
Dragana Dimitrijević (MGJP-ja serbe në Cyrih)
Kolegëve më të rinj u këshilloj që qëllimet dhe përmbajtjet e planeve të tyre mësimore kombëtare t’i lidhin që në fillim medoemos me planet mësimore të vendeve të emigrimit (në Zvicër: plani mësimor i kuadrit të gjuhës dhe kulturës së prejardhjes). Të rëndësishme janë edhe mbështetjet gjuhësore, lidhjet me gjuhën e vendit të emigrimit (të cilën nxënësit e zotërojnë më mirë se atë të prejardhjes), si edhe lidhje me të dhënat dhe kulturën e vendit të emigrimit. Nxënësit mund të kuptojnë kështu mjaft përmbajtje dhe procesi mësimor i referohet aftësive të tyre bilinguale dhe dykulturore.
Nexhmije Mehmetaj (MGJP-ja shqipe në kantonin e Cyrihut)
E rëndësishme është që gjatë planifikimit dhe realizimit të procesit mësimor të mbahet gjithmonë para-
sysh gjendja e zhvillimit faktik të nxënësve në gjuhën e tyre të parë.
Qëllimet e procesit mësimor duhet të jenë në çdo kohë të qarta dhe të provueshme. Vetëm në këtë mënyrë mund të vlerësoj, nëse u mësua vërtet diçka apo jo.
Vështirësitë dhe problemet duhet të shmangen nëpërmjet një strukture të qartë dhe një planifikimi transparent (nga më e thjeshta tek më e vështira).
Të gjithë nxënësit. Përfshirë edhe të dobëtit, duhet të përfshihen dhe integrohen. Të gjithë duhet të marrin një feedback konstruktiv, strukturës dhe konkret.
3. Skemë e përafërt e planifikimit vjetor
Nexhmije Mehmetaj është nga Kosova. Ajo jeton që prej vitit 1993 në kantonin e Jura-s në Zvicër, ku ka krijuar dhe drejton procesin mësimor të MGJP-së shqipe.
Për planifikimin vjetor të vitit shkollor dalloj përkatësisht dy tipe leksionesh:
- a) Leksione, që mundësojnë fitimin e njohurive të reja (75%) dhe
- b) Leksione, që mbi të gjitha mundësojnë thellimin, përsëritjen dhe përdorimin e asaj që është mësuar (25%)
Përsa u përket lëndëve, dalloj sektorët e mëposhtëm, tek të cilët ndaj edhe buxhetin kohor:
- a) Arsimim kulturor dhe komunikim (përfshirë aspekte ndërkulturore): 60% ose 48 leksione,
- b) Arsimim gjuhësor (struktura gramatikore, fjalor etj.): 40% ose 32 leksione. Fushat gjuhësore të punës si të dëgjuarit, të lexuarit, të folurit, të shkruarit janë të integruara në të dy sektorët e mëdha.
Skemë e përgjithshme për planifikimin vjetor
| Buxheti kohor: 80 leksione (40 javë nga 2 leksione) |
Niveli I (Klasa 1–3) | Niveli II (Klasa 4–6) | Niveli III (Klasa 7–9) |
| Përfitimi i njohurive të reja | 64 leksione (32 x 2) | 64 leksione (32 x 2) | 64 leksione (32 x 2) |
| Thellimi, përsëritja, përdorimi |
16 leksione(8 x 2) | 16 leksione(8 x 2) | 16 leksione (8 x 2) |
4. Shembull i një planifikimi semestral
Danijela Stepanović është nga Pozrevać-i i Serbisë. Ajo jeton që prej 12 vitesh në Stuttgart, ku punon si mësuese e MGJP-së serbe.
(krahaso dhe shembullin në kapitullin 9 B.1!)
| Muaji | Tema | Shkalla e ulët (klasa 1–3) | Shkalla e mesme (klasa 4–6) | Shkalla e lartë (klasa 7–9) |
| Shtator | Imazhe nga atdheu |
|
|
|
| Tetor | Familja e prejardhjes |
|
|
|
| Nëntor | Alfabeti serb dhe themeluesi i tij |
|
|
|
| Dhjetor | Alfabeti serb dhe themeluesi i tij Traditat – një urë që lidh popujt |
|
|
|
| Janar | «Të udhëtosh pa një rrugë, dhe rruga lind pas teje». Shën Sava.) |
|
|
|
5. Shembull i një planifikimi tematikor rreth Turqisë (afërsisht 4 javë)
Sakine Koç është nga Turqia. Ajo jeton që prej pesë vitesh në Cyrih dhe prej po kaq vitesh punon si mësuese e MGJP-së.
(Krahaso edhe shembullin në kapitullin 9 B.4!)
| Niveli | Të folurit | Të lexuarit | Të dëgjuarit | Të shkruarit |
| Shkalla e ulët | Impulse bisedore: Raportime rreth qytetit nga i cili vini. Rrëfeni dhe tregoni në hartë, çfarë keni parë të veçantë në Turqi. Përshkruani foto/suvenire nga Turqia. Gabimet korrigjohen në fund. Të ndërtohen lidhje me vendin e prejardhjes. |
Të lexohen tekste të thjeshta rreth Turqisë. Kuptimi i përmbajtjes është parësor. Gjatë leximit të kujdeset për saktësinë dhe qartësinë. | Të shpjegohen histori rreth pavarësisë së Turqisë. Të jepen dhe përmblidhen informacione rreth himnit dhe falmurit kombëtar. |
Raportime me shkrim rreth qyteteve të vizituara etj. në Turqi. Pikat kryesore: struktura dhe drejtshkrimi. |
| Shkalla e mesme | Karakteristika rreth rajoneve të caktuara (ushqimi, male, ndërtesa). Çfarë përjetuat në vende të ndryshme? Të tregohen të përbashkëta me Zvicrën, të krijohen lidhje me Zvicrën. | Të lexohen tekste rreth Turqisë. T’u kthehen përgjigje pyetjeve. Të lexohen tekste rreth jetës së përditshme në Turqi, krahasime me Zvicrën. Shqiptimi. | Lojë turke me hije, të shihet (karagöztheater) Shpjegim i figurave dhe traditave kryesore |
Të mbarohet së shkruari një histori e filluar. Foljet të mund të zgjedhohen saktë. |
| Shkalla e lartë | Sistemi i maleve, luginave, lumenjve, fushave, deteve në Turqi. Krahasim me Zvicrën. Arsyetime, përdorimi i fjalëve pyetëse. |
Të lexohet teksti rreth Turqisë. Gjuhë e lartë, relativisht e detajuar. Ajo që u lexua riprodhohet (ngjarje, persona, kohë). Njohja e thënieve kryesore dhe e «moralit». |
Dëgjimi i historive (p.sh. «Unë dëgjoj Stambollin».). Njohja e temës kryesore, e ndodhisë dhe e kohës. Informacione rreth poetit dhe kuptimit të tij. | Të përgatitet dhe të mbahet një prezantim. Të përdoren shprehi dhe fjalë të urta, të ndëtohen fjali të pjesshme. |
6. Shembull i një leksioni të dyfishtë për klasën e 1–6
Nexhat Maloku është nga Gjilani (Kosovë). Ai jeton në Cyrih që prej vitit 1991 ku dhe është mësues i MGJS-së shqiptare.
(Krahaso dhe shembullin në kapitullin 4 B.2 [klasa 1–9], 8 B.3 etj.)
| Koha | Shkalla e ulët, klasa 1 | Shkalla e mesme, klasa 2/3 | Shkalla e lartë, klasa 4–6 |
| 5‘ | Fillim me të tria gupet, përshëndetja; grupeve 2/3 dhe 4–6 t’u shpjegohen detyrat | ||
| 8‘ | Klasa 1: Hyrje në shkronjën ‹j›. Identifikim akustik, imazhe të shkronjës ‹J,j›. | Klasa 2/3: Tema «Unë dhe të tjerët». Intervista dyshe: Çdo dy nxënës i tregojnë njëri-tjetrit për familjet e tyre. | Tema «Foljet», e shkuara. Fletë punë me 20 fjali. Detyrë: Nënvizimi i foljeve; markimi, cilat nga format e së shkuarës u përdorën. |
| 8‘ | Punë individuale në fletë pune për katër ushtrimet rreth J-së, j-së. | ||
| 10‘ | Kontroll i fletës së punës. Rishqiptim i fjalëve që fillojnë me J. Ndarja e fjalëve që fillojnë me J si java, jata. Folja ndihmëse ‹jam›. Shpjegimi i fletës së re të punës. | ||
| 5‘ | Prezantim rreth familjes i fëmijës së intervistuar. Leksione individuale të «Në familjen e Albanës», të markohet çfarë s’u kuptua. | ||
| Kontrolli i fletës së punës. Krahasim i përdorimit të formave të së shkuarës në shqip dhe gjermanisht. | |||
| 3‘ | Kontroll i fletës së re të punës. Detyrë e re: të vizatohen 4 imazhe të shkronjës J. | Punë me tekstin nga «Gjuha shqipe 3» (Të nënvizohen foljet përsipër) | |
| 7‘ | Sqarimi i problemeve tek teksti «Familja a Albanës». Lexim me pjesë historie. Pyetje logjike rreth kuptimit të tekstit. Detyrë: Secili të vizatojë familjen. | ||
| 15‘ | Pushim | ||
| 10‘ | Nxënësit lexojnë një tekst të thjeshtë. Unë i ndihmoj nëse kanë vështirësi | Përpunim i mëtejshëm (shih më lart). | Leksione individuale të tekstit «Princi i lumtur». Të gjithë përgatisin nga një paragraf për ta lexuar. |
| 20‘ | Detyrë, ushtroni tekstin (shih më lart) si diktim, format e përshtatshme të njohura trajnuese(Punë dyshe ose individuale.). | Punë me shtruarjen e detyrave në përputhje me mjetet mësimore dhe me fleta të ndara pune. | Nxënësit janë të vendosur në rreth dhe secili tregon rreth paragrafit të tij të përgatitur. Mësuesi dëgjon dhe nëse është e nevojshme ndërhyn me shpjegime. |
| 3‘ | Kontroll i detyrave të mësipërme. Detyra shtëpie: Të mësohen fjalët e tekstit si diktim. | Leksione të tekstit për autorin e «Princit të lumtur». Si kontrolle të të kuptuarit intervista dyshe rreth tekstit. | |
| 5‘ | Diskutim rreth tekstit, fokus në krahasimin e jetës familjare Kosovë-Zvicër. Detyrë shtëpie: Pyetësor rreth motiveve të emigrimit. | ||
| 3‘ | Sqarim i pyetjeve. Detyrë shtëpie: Përgjigje pyetjeve nga materialet mësimore. | ||
| 5‘ | Sqarim i pyetjeve të fundit, ndarja | ||
Gri= aktivitetet në të cilat merr pjesë mësuesi.