Ön açıklama:
Aşağıdaki öneriler daha uzun bir çalışma süresi gerektireceği için özellikle proje günleri için uygun olacaktır. Haftada iki-üç saatlik ders süresine sahip olunan geleneksel ana dil dersleri çerçevesinde proje günleri veya günlük projelerin düzenlenmesine çok sık rastlanmaz. Fakat aşağıdaki öneriler ana dil dersi ile örgün eğitim dersleri veya çeşitli ana dil dersi grupları arasında gerek proje günleri gerekse ilgili okulun proje haftası içerisindeki belirli günler çerçevesinde yapılacak işbirliği projelerinde kullanılmak için fazlasıyla uygundur. Aşağıdaki önerilerin kullanılabileceği başka fırsatlar, bazı ana dil dersi sağlayıcıları tarafından yapıldığı gibi tatil veya yaz kurslarıdır.
2.7a Ailemin Göç Geçmişi
Süreç:
- Proje en az iki aşamadan oluşur (örn. bir proje haftası içerisindeki iki yarım gün). Projenin birinci aşamasında ailenin göç geçmişine ilişkin sorular derlenir ve bir soru formu haline getirilir (Soru örnekleri için aşağıya bakınız). Öğrenciler bu soruları önce bireysel olarak cevaplar. Akabinde küçük gruplar halinde fikir alış verişinde bulunulur.
- Ev ödevi olarak da ebeveynler, büyük ebeveynler veya başka akrabalarla röportaj yapılır. Sorulara verilen cevaplar yazıya dökülür ve okula getirilir.
- Projenin ikinci aşamasında elde edilen sonuçlar belgelenir ve değerlendirilir. Bu amaçla posterler hazırlanıp, daha sonra sergilenebilir, tartışılabilir ve birbiriyle kıyaslanabilir. Önemli hususlar: Göçün sebepleri; Dünya veya Avrupa haritası üzerinde görselleştirilmesi; Göçün aile üzerindeki ekonomik, kültürel ve dilsel etkileri. Posterlere resimler, nesneler ve grafikler eklenebilir.
- Röportaj sorularına örnekler:
- Kişinin göçmenlik geçmişine ilişkin sorular (Nerede doğdun?) Buraya ne zaman geldin? Buraya geldiğinde kaç yaşındaydın? Akrabalarınla ilişkilerin ne düzeyde? Bu ilişkileri sürdürmek için neler yapıyorsun? Ebeveynlerin, kardeşlerinle nasıl konuşuyorsun? vs.
- Ebeveynlerin/Büyük ebeveynlerin/komşuların göçmenlik geçmişine ilişkin sorular (Nerede doğdular; şimdi nerede yaşıyorlar?) Neden buraya geldiler? Ebeveynlerinin/Büyük ebeveynlerinin memleketi hakkında ailende nasıl söz ediliyor? Aile içerisinde kutladığınız özel günler nelerdir; kutlamalara kimler katılır; kutlamalarda neler yenilir? Kendilerini hangi gruplara, dernekler, kurum ve kuruluşlara ait hissediyorlar. Köken ülke ve göç ülkelerinde kimlerle ilişki içerisinde bulunuyorlar? Göç etme kararlarını bugün nasıl değerlendiriyorlar? Gerçekleşen ve gerçekleşmeyen hayalleri nelerdir?
2.7b Mahallemizdeki Kültürel Çeşitlilik
Süreç:
- Öğretmen sınıfı bilgilendirir: Mahallede yapılacak söyleşi ve röportajlar kullanılmak suretiyle kültürel çeşitlilik ile göçün sebeplerinin, kişinin ailesi ile etnik grubunu aşan daha geniş bir bağlamda idrak edilmesi ve üzerinde düşünülmesi öngörülmektedir. Bu proje vasıtasıyla, 2.7a sayılı öneri en uygun biçimde sürdürülür.
- Mahalledeki komşular ve başka insanlarla yapılacak röportajlarda kullanılacak sorular öğrenci meclisinde veya gruplar içerisinde derlenir. 2.7a sayılı projede kullanılan röportaj soruları burada dayanak olarak kullanılır. Bu sorulara kişilerin köken ülkesine, diline ve göç tarihine ilişkin bilgiler eklenir.
- Değerlendirme süreci 2.7a sayılı projedeki gibi gerçekleştirilir.
2.7c Göç Hepimizi İlgilendirir!
Süreç:
- 2.7b sayılı projedeki röportajların gerçekçi bir devamı olarak çeşitli kültürel çevrelere mensup göçmenler (örn. öğretmen veya öğrencilerin çevresindeki tanıdık, akraba veya komşular) göç hikâyelerini paylaşmaları için derse davet edilir. Öncesinde öğretmen öğrencilerle birlikte bir göç biyografisinin önemli aşamalarını ve boyutlarını görüşebilir ve köken, göç sebebi, göç süreci, göç ülkesine varış ve kişinin bugünkü durumu gibi hususları içeren bir çizelge geliştirebilir.
- Misafir hikâyesini anlatırken öğrenciler çizelgelerine notlar alır. Ülkelerin, göç edilen dönemde içerisinde bulundukları koşullar bir ev ödevine konu edilebilir veya bu hususta aydınlatıcı temel oluşturan bir metin okunabilir.
- Belirtilen hususların ve karşılaştırma yapmak amacıyla öğrencilerle göç geçmişleri ve sebeplerinin ele alındığı bir kapanış tartışması yapılır.