- M ua paraqet N këtë «recetë» vijuese për të shkruar bukur e me gjallëri: dil në rolin e personit/ave të tregimit! Mbylli sytë dhe mendohu se çka ndiejnë, mendojnë, frikësohen, shpresojnë ….Përshkruaje krejt këtë pastaj në tekstin tënd!» Në vazhdim receta do të luhet së pari gojarisht, pastaj me shkrim tek temat e përshtatshme. Shembuj: «Një diskutim në tavolinën e drekës», «Një përjetim në atdheun e prindërve të mi», «Çfarë tregon gjyshja ime nga koha e rinisë së saj».
- Një recetë tjetër e cila do të mund të luhet sipas modelit të lartpërmendur: «Mbylli sytë para se të shkruash. Mendohu për tregimin tënd dhe paramendoje se ai po zhvillohet si një film në kokën tënde. Shkruaje tash sa më gjallërisht dhe në detaje që është e mundur!»
- Një këshillë që të çon tek një paraqitje më e bukur: «Përdore të folurit e drejtpërdrejtë, lini njerëzit të flasin mes vete!» Edhe kjo duhet që së pari të luhet dhe të provohet me gojë e pastaj me shkrim.
- Tekstet bëhen më të gjalla nganjëherë nëse ato krijohen si përjetime personale (në vend të personit të tretë). Nëse merren pastaj këshillat e përmendura më lart, sigurisht nuk do të mungonte suksesi.
- Situata të mira për provimin e stilit të të shprehurit bukur e me gjallëri ofrojnë edhe tregimet e ilustruara. N janë të liruar këtu nga detyra për të sajuar një veprim të tyre personal, ata mund të përqendrohen për të krijuar tekstin e tyre në mënyrë tërheqëse. Me rëndësi është që pas shkrimit, tekstet e ndryshme të krahasohen dhe të komentohen.
- Edhe ritregimet dhe tregimet e ilustruara ofrojnë mundësi të vlefshme, për të provuar një stil të gjallë e të bukur paraqitës, shiko për këtë më poshtë (18.3 dhe 21).
Tabela e pëmbajtjes
- Parathënie për serinë «Materiale për mësimin në gjuhën e prejardhjes»
- Hyrje
- 1. Të shkruarit në gjuhën e prejardhjes: jo i thjeshtë, por i rëndësishëm
- 2. Objektivat dhe mbarështrimi i kësaj fletoreje
- 3. Pikat thelbësore të didaktikës aktuale në të shkruarit e tekstit
- 4. Pika plotësuese në lidhje speciale me shkrimin e teksteve në kuadër të mësimit në gjuhën e prejardhjes.
- 5. Për dhënien e notave dhe vlerësimin e punës në të shkruar: pika të rëndësishme
- I. Për fillim: shembuj të të shkruarit të nivelit të ulët dhe aktivitete për përkrahjen e motivimit
- 1. Ushtrim paraprak: Të rrëfehen bashkërisht tregime sipas radhës, vazhduese ose tregime zinxhir
- 2. Të shkruarit bashkërisht: tregime radhe, vazhdimi, zinxhir ose palosëse
- 3. Tregime dypikëshe, tregime me fjalë «kapëse», tregime me fjalë dëshirash dhe tregime kush-ku-çka
- 4. Tregime skelë, tregime fjalënxitëse, tregime strukturë
- 5. Të shkruarit sipas fantazisë në forma të ndryshme sociale
- 6. Detyra të vogla modeluese dhe kreative me gjuhë (krahaso gjithashtu edhe nr. 22)
- 7. Gjëegjëza me gjuhë
- II. Teknikat dhe strategjitë për fazat e ndryshme të procesit të të shkruarit
- 8. Të gjenden idetë, ndërtimi i tekstit të parastrukturohet
- 9. Të planifikohet ndërtimi i tekstit (krh. edhe 16, Nxitje për ndërtimin e tekstit)
- 10. Teksti të ndahet dhe modelohet me tituj, mestituj dhe pjesë
- 11. Teknikat për përpunim dhe vetëkorrekturë
- 12. Të shkuhet me adresë referimi; tekstet të modelohen bukur dhe të prezentohen
- 13. Komenti për fletët e punës të nxënësve/eve FP 1 + 2
- III. Nxitje për përkrahjen e aspekteve të pjesshme të të shkruarit
- 14. Nxitje për punë në leksik I: puna me fushat e fjalëve, vënia në gatishmëri e mjeteve të zgjeruara gjuhësore
- 15. Nxitje për punë në leksik II: puna me tekstet me zbrazësira, prova rezervë etj.
- 16. Nxitje lidhur me ndërtimin e tekstit dhe ndarjen e tij (krh. edhe nr. 9)
- 17. Nxitje për punë në stil I: ushtrimi i stilit veprues dhe zbulues
- 18. Nxitje për punë në stil II: të shkruhet saktë/të paraqitet bukur/ interesant dhe të përmblidhet
- 19. Udhëzime për përmirësimin e sintaksës dhe morfologjisë
- IV. Ide për kontekste të caktuara të të shkruarit
- 20. Situata të të shkruarit, të cilat janë veçanërisht të përshtatshme për mësimin në gjuhën e prejardhjes
- 1. Tekste me gjëegjëza
- 2. Reportazhet, pllakatet, referatet
- 3. Fletët e punës, tekste tematike, kuiz etj.
- 4. Intervistat, intervistat fiktive
- 5. Kërkesa, thirrje
- 6. Letra, e-mail-e, sms, korespondecë me klasat, blog, chat
- 7. Tekste për probleme orientuese
- 8. Tekste-fantazi, dëshira dhe vizione
- 9. Krahasime gjuhësore
- 21. Projekte të cilat janë veçanërisht të përshtatshme për bashkëpunim me mësimin e rregullt
- 1. Përmbledhje e poezive shumëgjuhësore (njëmbëdhjetëshe etj.)
- 2. Libra të ilustruar shumëgjuhësor ose libra aventurë
- 3. Gazeta shumëgjuhësore muri ose e nxënësve/eve
- 4. Kontribute për javët e projektit ose ekspozita si «Kulturat tona», «Prej nga vijmë ne», «Vende të mrekullue-shme për pushime», «Gjuhët tona» etj.
- 5. Përmbledhje shumëgjuhësore e recetave
- 22. Projekte modeluese muzikore-kreative me gjuhë
- 20. Situata të të shkruarit, të cilat janë veçanërisht të përshtatshme për mësimin në gjuhën e prejardhjes
- Literatura e përdorur